Các nhà báo đang ở trong một thập kỷ thật sự khó khăn và thử thách. Nhưng theo các chuyên gia, ngành truyền thông đang có những tín hiệu khả quan, như "những mầm xanh mới, đang nhú lên từ lớp băng vĩnh cửu".
Ngành công nghiệp báo chí - truyền thông thế giới đang ở trong một giai đoạn đầy gian nan. Tính từ năm 2003 đến nay, khoảng 1/3 số nhân sự của ngành công nghiệp này đã bị cắt giảm. Doanh thu từ quảng cáo trên báo chí, kể cả là doanh thu từ các ấn bản điện tử, cũng đã giảm một nửa so với thời điểm đỉnh cao vào năm 2005.
Tuy nhiên, theo bản báo cáo thường niên của PEW, một trung tâm nghiên cứu các vấn đề xã hội nổi tiếng của Mỹ, truyền thông báo chí đang có những tín hiệu khả quan đáng hy vọng. “Sự phục hồi” có thể chưa phải là từ phù hợp, nhưng tác giả Alan Murry của tờ World Street Journal đã ví von các tín hiệu ấy như là “những mầm xanh mới, đang nhú lên từ lớp băng vĩnh cửu”. 1. Có nhiều việc làm mới trong ngành công nghệ, nội dung số Trang BuzzFeed đã thuê 170 nhà báo làm việc cho mình, trong đó bao gồm cả nhà báo Mark Schoofs, một người từng đoạt giải Pulitzer danh giá. Mashable cũng không kém cạnh khi lôi kéo được cựu Trợ lý Quản lý Biên tập của New York Times, Jim Roberts, về quản lý 70 nhân viên phụ trách mảng tin tức của mình. PEW đã thống kê được gần 5.000 việc làm toàn thời gian mới cho các biên tập viên chỉ trong 486 doanh nghiệp truyền thông ở Mỹ. Con số này có thể chưa thấm tháp gì so với con số 16.000 biên tập viên từng mất việc trong quá khứ, nhưng ít nhất, nó cho thấy một khởi đầu mới. 2. Những dòng tiền “thông minh” đang chảy vào truyền thông Người sáng lập Amazon Jeff Bezos đã mua lại Washington Post và ông chủ eBay chi đến 250 triệu USD cho dự án First Look Media.
Không phải tất cả những ông lớn trên đều nhắm vào truyền thông vì mục tiêu lợi nhuận. First Look Media đang xây dựng một hãng tin tức phi lợi nhuận, thêm vào đó một công ty công nghệ nhằm sinh lời để hỗ trợ cho hoạt động báo chí. Thêm nữa, theo tính toán của tổ chức Pew, những khoản đầu tư mới kể trên, kể cả khoản phi lợi nhuận hay nhằm sinh lời, chỉ chiếm tầm khoảng 1% trong tổng số các nguồn hỗ trợ tài chính cho ngành truyền thông ở Mỹ. Nhưng điều đó đã khuấy động những người trong ngành. Hồi đầu năm nay, sáng lập viên của Netscape kiêm nhà đầu tư mạo hiểm Marc Andreessen đã viết đầy hào hứng trên mạng xã hội Twitter: "Hơn ai hết, tôi cảm thấy lạc quan hơn về tương lai ngành công nghiệp tin tức trong 20 năm tới. Nó sẽ tăng trưởng từ 10 đến 100 lần”. 3. “Kỷ nguyên” di động và nội dung số đang đến Báo cáo của Pew cho thấy sự bùng nổ của lượng người dùng thiết bị di động: 68% người trưởng thành ở Mỹ đang dùng Internet trên máy tính bảng hoặc smartphone. Năm 2012, khoảng 31% chủ sở hữu máy tính bảng cho biết họ sử dụng nhiều thời gian cho việc đọc tin tức. Rất nhiều tòa soạn vẫn loay hoay trong việc làm sao để kiếm tiền từ luồng truy cập di động nhưng nên nhớ rằng, có thêm người đọc không bao giờ là tệ. 4. Những cơn sóng từ mạng xã hội Theo nghiên cứu của Pew, khoảng 64% người trưởng thành Mỹ đang sử dụng Facebook và hầu hết họ không mấy khi truy cập trực tiếp vào các trang tin tức. Nhưng mạng xã hội chính là môi trường lý tưởng để lan truyền nội dung cho các trang tin, báo.
Kể cả với người dùng trẻ, những ít gắn bó với nền tảng tin tức như các thế hệ trước, ít nhất một nửa trong số họ cũng vào các trang tin tức để đọc các thông tin mà họ đã thấy trên mạng xã hội. 5. Sự gia tăng của hình thức đưa tin dạng video Trong khi các thuê bao cáp truyền hình của các hãng tin như Fox, CNN, MSNBC đang tụt giảm đến 11% thì các video tin tức trực tuyến lại đang lên ngôi nhanh chóng. Tính bình quân, cứ 10 người Mỹ trưởng thành thì có đến hơn 6 người xem các video trực tuyến, một nửa trong số họ xem các video về tin tức, thời sự. Quảng cáo trên các video kỹ thuật số cũng tăng 44%. Điềm báo đó có thể gây rắc rối cho những hãng truyền hình cáp tin tức đắt đỏ và cả mạng lưới các tổ chức tin tức. Nhưng khi công nghệ giúp giảm chi phí và các rào cản khác được gỡ bỏ, nhiều hãng tin tức sẽ "vào cuộc" cung cấp các video tin tức trực tuyến. 6. Những công cụ số giúp hấp dẫn người dùng “Câu chuyện nổi bật nhất năm 2013” của tờ New York Times không thật sự là một “câu chuyện” báo chí theo đúng nghĩa. Đó chỉ là một bài kiểm tra về ngôn ngữ cho các vùng địa phương ở Mỹ. Đây là một ví dụ tiêu biểu giúp các tổ chức báo chí đã nhận ra rằng họ có thể thu hút được thêm nhiều độc giả bằng cách tăng mức độ tương tác với độc giả. Các công cụ số sẽ giúp tạo nên mối tương tác dữ liệu giữa trang báo và người đọc, làm cho mỗi ấn phẩm được xuất bản hấp dẫn hơn so với những nội dung chữ viết đơn thuần. 7. “Báo điện tử trả tiền” giúp tăng doanh thu Cuộc tranh luận về hướng đi của báo chí trong tương lai giữa việc miễn phí và có thu tiền vẫn chưa đi đến hồi kết, nhưng không thể phủ nhận ngày càng có nhiều ông lớn truyền thông đi “bán báo điện tử”. Ở Mỹ hiện tại có khoảng gần 500 tờ nhật báo đã hoặc đang lên kế hoạch cho việc “thu phí đọc báo trực tuyến”. Đương nhiên, việc thu tiền từ độc giả khiến các hãng tin kiếm được một khoản tăng trưởng trong doanh thu sau nhiều năm suy giảm liên tục, cho dù khoản thu này có thể còn khiêm tốn. Trào lưu “bán báo điện tử” cũng sẽ đặt ra trách nhiệm đối với những người làm báo: cần phải “vắt óc” để tạo ra những sản phẩm báo chí thật sự cho người đọc chứ không phải chỉ cần đăng ảnh của vài con vật hay một câu chuyện tầm phào về Justin Bieber. Lời kết Những nghiên cứu của tổ chức Pew cho thấy nền công nghiệp truyền thông, tin tức của Mỹ còn nhiều chỗ vẫn đang “bầm dập” sau những ghềnh thác liên hoàn của thời cuộc. Nhưng báo chí, truyền thông đã đang gượng lại và gắng đi những bước đi mới trên đôi chân của mình. Và đó chính là lý do những người làm truyền thông, hay ít nhất là những người quan tâm đến sự phát triển của báo chí, có cơ sở để hy vọng về những điều tốt đẹp sẽ tới trong tương lai. Lê Hương (lược dịch) |
