QĐND - Bộ đội Cụ Hồ là danh hiệu cao quý nhân dân dành cho cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam. Bộ đội Cụ Hồ nghe thân thương, trìu mến, gần gũi, dễ hiểu đối với người Việt Nam ở mọi lứa tuổi và bạn bè quốc tế. Có nhiều cách hiểu, cách diễn đạt khác nhau, nhưng tất cả đều là sự tôn vinh cao nhất trong thang giá trị văn hóa dân tộc ta về những nhân cách hoàn thiện hoạt động trong quân đội. Trong bối cảnh cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” đang được triển khai sâu rộng trong toàn quân thì việc phải khai thác và chuyển hóa giá trị từ biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ vào nhận thức, thái độ, hành vi của mỗi cán bộ, chiến sĩ quân đội ta hiện nay là rất cần thiết.
| Phản ánh hiện thực xã hội của văn hóa có tính đặc thù mà nổi bật nhất là bằng biểu tượng văn hóa. Biểu tượng văn hóa bao giờ cũng cảm nhận được bằng trực quan, nhưng nó lại phản ánh khái quát ở tầm cao, chiều sâu và phạm vi rất lớn hiện thực cuộc sống. Qua biểu tượng văn hóa cho thấy toàn bộ giá trị, đặc trưng của một nền văn hóa dân tộc, của một cộng đồng, của một tổ chức xã hội, mà ở đây là quân đội. Ở góc độ văn hóa, Bộ đội Cụ Hồ là một biểu tượng trong hệ thống các biểu tượng văn hóa quân sự có tính điển hình, tiêu biểu và ở trình độ cao nhất. Riêng văn hóa thì bản sắc văn hóa là vấn đề quan trọng, bởi nó là đi sâu vào cái cá biệt, đặc thù, bản sắc. Văn hóa quân sự Việt Nam cũng vậy, một trong những cái tạo nên nét đặc thù là ở biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ. Qua biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ làm cho toàn bộ văn hóa quân sự Việt Nam khác căn bản với văn hóa quân sự ở các quân đội nước khác. Biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ là nội dung căn bản nhất của bản chất quân đội ta-Quân đội mang bản chất của giai cấp công nhân, của dân tộc, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu.
Biểu tượng văn hóa là sản phẩm lựa chọn của một dân tộc, cộng đồng về tiêu chí, nội dung, yêu cầu ứng xử bảo đảm cho tồn tại và phát triển hướng đến những giá trị chân-thiện-mỹ. Bộ đội Cụ Hồ cũng hình thành từ trong xã hội, từ sự lựa chọn của nhân dân để tôn vinh một mẫu nhân cách lý tưởng mà con người vươn tới. Qua biểu tượng Bộ đội Cụ Hồ có thể nhận biết toàn bộ những phẩm chất nhân cách, đức tính hy sinh, sự mô phạm trong quan hệ ứng xử với Đảng, Nhà nước, nhân dân, dân tộc, trong nội bộ và cả với kẻ thù bằng những thái độ có giá trị nhân đạo, nhân văn cao cả, có ý nghĩa tiến bộ xã hội rất lớn. Ngay từ ngày đầu bước vào cuộc đời quân ngũ, cán bộ, chiến sĩ đã phải học và rèn luyện cách ứng xử theo chuẩn mực của Mười lời thề, Mười hai điều kỷ luật của quân đội. Quá trình hiện thực hóa những nội dung, tiêu chí đó trong hoạt động thì cũng hoàn thiện một mẫu con người được tôn vinh bằng cách gắn với tên tuổi vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc, một nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam, anh hùng giải phóng dân tộc - Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chỉ có những con người có những đức tính hy sinh, lòng dũng cảm, sẵn sàng xả thân vì Tổ quốc, vì dân tộc, vì nhân dân…, nhưng rất giản dị, sáng trong về đạo đức, lối sống mới có thể được tôn vinh ở tầm cao nhất của dân tộc. Khi trở thành biểu tượng văn hóa, danh hiệu Bộ đội Cụ Hồ hàm chứa một tiêu chí riêng biệt đánh giá suy nghĩ, hành vi ứng xử một cách cụ thể được xã hội hóa, được thống nhất trong toàn xã hội, trong mọi tầng lớp nhân dân. Tiêu chí cụ thể và tính chất xã hội của biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ vừa phản ánh sự ngưỡng mộ, sự tôn vinh ở phạm vi rộng rãi, vừa là sự đòi hỏi cao về chuẩn mực ứng xử, cho nên nó có sức mạnh rất lớn để mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội tự giáo dục, tự rèn luyện, tự điều chỉnh hành vi nhân cách. Quân đội là trường học lớn của thanh niên với nghĩa nó giáo dục các thế hệ thanh niên, con người một cách toàn diện nhất, đặc biệt là ứng xử văn hóa theo biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ. Biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ không chỉ là sự tôn vinh của nhân dân, mà còn là niềm tự hào của mỗi cán bộ, chiến sĩ quân đội ta. Mỗi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội ta phải qua “nhập thân văn hóa quân sự” một cách tích cực và hiệu quả thì mới có được những đặc trưng của biểu tượng của văn hóa Bộ đội Cụ Hồ. Nhập thân văn hóa quân sự của cán bộ, chiến sĩ trải qua quá trình từ tiếp nhận giá trị đến định hình giá trị trong nhân cách và bằng hoạt động, bằng quan hệ ứng xử mà làm lan tỏa giá trị văn hóa Bộ đội Cụ Hồ trong xã hội. Quá trình đó được lặp đi, lặp lại tạo ra cốt cách, tâm hồn, đạo lý, lẽ sống, lối sống có tính bền vững trong nhân cách quân nhân và nâng tầm cao, củng cố vững chắc biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ. Biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ gắn liền với lịch sử phát triển quân đội ta, cho nên nó là một giá trị truyền thống. Để phát huy truyền thống trong xây dựng quân đội ta hiện nay, cần giáo dục cán bộ, chiến sĩ hướng đến những tiêu chí, chuẩn mực, nội dung, giá trị từ biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ. Giá trị từ biểu tượng văn hóa ấy được hun đúc bằng sự cống hiến hy sinh xương máu của nhiều cán bộ, chiến sĩ quân đội ta trong các cuộc chiến tranh ác liệt. Hiện nay, biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ đang được cán bộ chiến sĩ trong quân đội làm giàu thêm giá trị từ những hành vi ứng xử, từ những hành động dũng cảm cứu dân trước đe dọa của thiên nhiên và đặc biệt là đang bảo vệ từng tấc đất, vùng trời, vùng biển Tổ quốc… Cần đổi mới phương pháp khai thác, truyền thụ giá trị từ biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ để các giá trị của biểu tượng văn hóa này tiếp tục lan tỏa trong đời sống xã hội. Đây là một dòng chảy tiếp nối nhau từ thế hệ này sang thế hệ khác để các giá trị từ biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ trường tồn cùng lịch sử. Sự giàu có về giá trị từ biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ là tiền đề, là động lực, sức mạnh cho những sáng tạo ra những giá trị mới, cho hoàn thiện nhân cách người quân nhân cách mạng, nhân cách Bộ đội Cụ Hồ trong điều kiện hoàn cảnh hiện nay. Phát huy giá trị từ biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ là sức mạnh từ lương tâm, danh dự, từ niềm tự hào trước sự tôn vinh của xã hội và nó sẽ vượt lên, cho phép đẩy lùi những tác động của mặt trái kinh tế thị trường, sự chống phá của các thế lực thù địch. Hưởng ứng Cuộc vận động "phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ" thì vấn đề làm rõ đặc điểm và giáo dục, rèn luyện cán bộ, chiến sĩ qua biểu tượng văn hóa Bộ đội Cụ Hồ là một phương diện quan trọng cho cuộc vận động này phát triển sâu rộng và đi vào thực tiễn cuộc sống quân đội ta hiện nay. TS NGUYỄN VĂN THANH |
